Henri Fayol, 1841 yılında İstanbul'da doğdu. Babası İstanbul'un Galata köprüsünün mühendisiydi. Henri, 1847 yılında Fransa'ya döndü ve Saint Etienne Maden Yüksekokulunu tamamladı. 1860 yılında, Fourchambault kömür işletmesinde maden mühendisi olarak çalışmaya başladı. 1888 yılında yönetici oldu ve firma 1900'lerin başında Fransa'da en iyi demir-çelik üreticisi oldu. Fayol, bu firmanın yöneticiliğini 1918 yılına kadar yaptı.
Fayol, tüm mesleki hayatını bu firmada geçirdi ve yönetim konusunda ilk teorik çalışmaları yapan kişilerden biri oldu. Madencilik ve yönetim konusunda birçok seminer verdi ve makale yayınladı. 1916 yılında yayınladığı "Administration Industrielle et Generale" adlı eseriyle yönetim konusundaki düşüncelerini ve tecrübelerini dünyaya duyurdu. Fayol, yönetimi makro bir bakış açısıyla ele aldı ve yönetimi bir süreç olarak tanımlayarak, yöneticilerin sorumlu olduğu faaliyetleri koordine etmeye yönelik fonksiyon, ilke ve kuralları sistematik bir şekilde ele aldı.
Fayol, Avrupa'da çağdaş yönetim düşüncesinin öncüsüdür. Fayol, yönetimi ilk kez işlevsel bir süreç olarak düşündü. İşletmedeki faaliyetleri, işletme işlevleri ve yönetim işlevleri olarak ikiye ayırdı ve yönetim olayına önceden sadece teknik açıdan incelenen yeni bir boyut kazandırdı. Fayol'a göre, yönetim süreci çeşitli faaliyetlerden oluşur. Fayol, örgütün temel faaliyetlerini altı gruba toplamıştır. Bunlar, teknik faaliyetler (üretim, imalat ve transformasyon), ticari faaliyetler (alım, satım ve değişim), mali faaliyetler (sermaye üretimi ve yönetimi), güvenlik faaliyetleri (malların ve kişilerin korunması), muhasebe faaliyetleri (envanter, bilanço, istatistik) ve yönetim faaliyetleri (ön görü, organizasyon, kumanda, koordinasyon, kontrol).
Ancak Fayol, yönetim faaliyetinin daha ayrıntılı incelenmesine ihtiyaç duyulduğunu ve bu nedenle yönetim faaliyetlerini 14 ilke olarak tanımladı. Bu ilkeler, örgütlerin etkin bir şekilde yönetilebilmesi için uygulanması gereken prensiplerdir. Fayol'un 14 yönetim ilkesi, planlama, organizasyon, komuta, koordinasyon, kontrol, öncülük, uyum, çalışma bölümleme, yetki ve sorumluluk, çalışanlar arası iletişim, çalışanlar arasında eşitlik, çalışanların özverili çalışması, çalışanların ödüllendirilmesi ve örgütlerin genel yapısıdır. Fayol'un bu ilkeleri, yönetim alanında bugün hala geçerli olan temel prensiplerdir.
Yönetim Fonksiyonları
- Planlama: Gelecekte yapılması düşünülen eylemlerin belirlenmesi ve bu eylemleri gerçekleştirebilmek için bir program oluşturulmasıdır.
- Organizasyon: Bir işletmenin sosyal ve materyal yapısını oluşturmak ve işleyişinde gerekli olan her şeyi sağlamaktır.
- Kumanda: Personelin tümüne işletmenin çıkarı doğrultusunda hizmet vermelerini sağlamaktır.
- Koordinasyon: İşlemleri ve çalışmaları birbirine uyumlu hale getirmek ve birleştirmektir.
- Kontrol: İşletmenin işleyişindeki hata ve eksiklikleri ortaya çıkartarak tamir etme ve aynı hataların tekrarlanmasını önlemektir.
Fayol' un, Yöneticiler için Hazırladığı 14 Temel Prensip
- İş Bölümü: Fayol, bir işçinin aynı parça üzerinde aynı işlemleri yapmasının verimliliği arttırdığını ve işçinin o işte uzmanlaştığını belirtmiştir. Ancak, her değişiklik bir anlama ve uyum zamanının geçmesine neden olur ve verimi düşürür.
- Yetki ve Sorumluluk: Fayol, yetkiyi kişisel ve biçimsel olarak tanımlar. Kişisel yetki, yöneticinin tecrübe, zeka ve kişilik özelliklerinden kaynaklanır, biçimsel yetki ise örgüt yapısındaki mevkiden kaynaklanır.
- Disiplin: Fayol, disiplini itaat, çalışkanlık, işe devamlılık, düzenli davranış ve örgüt mensupları arasındaki anlaşma hükümlerine saygı olarak tanımlar.
- Kumanda Birliği: Fayol, bir astın yalnızca bir üstten emir alması gerektiğini belirtir, aksi halde işler karışır ve örgüt bozulur.
- Amaç Birliği: Fayol, organizasyonun tek bir amacı olması gerektiğini ve bütün personelin bu amaca ulaşmak için çalışması gerektiğini vurgular.
- Genel çıkarların bireysel çıkarlardan üstünlüğü: Fayol, organizasyonun çıkarlarının kişisel çıkarlardan her zaman önde gelmesi gerektiğini belirtir ve bu ilkeyi gerçekleştirmek için üstlerin örnek davranışları, adil anlaşmalar ve düzenli kontrol gerektiğini vurgular.
- Çalışanlara yapılan ödemeler: Fayol, personelin maaşının adil olmasını ve işverenin ve işçinin kabul edebileceği sınırlar içinde olmasını önerir. Ayrıca, işçilerin firmanın düzenli çalışmasına katkıda bulunmalarını sağlamak amacıyla prim verilmesini de önerir.
- Çalışanların mutlulukları: Fayol, işyerinde çalışma ortamı ile ilgili olarak, çalışanların mutluluğunun işyerinde çalışma verimliliği üzerinde etkili olduğunu belirtir ve bu nedenle işyerinde çalışma ortamının mutlu bir ortam olmasını önerir.
-
İşyerinde çalışma koşulları: Fayol, işyerinde çalışma koşullarının işçilerin sağlık ve güvenliğini koruyucu olması gerektiğini vurgular. Ayrıca, işyerinde çalışma koşullarının işçilerin verimliliğini arttırması için uygun hale getirilmesi gerektiğini belirtir.
- Çalışanların eğitimi: Fayol, çalışanların eğitiminin organizasyonun verimliliği açısından önemli olduğunu vurgular ve çalışanların sürekli olarak eğitilmesini önerir.
- İşyerinde sınıflandırma: Fayol, işyerinde her bireyin görevlerine uygun olarak sınıflandırılması gerektiğini belirtir ve işyerinde görevlerin doğru bir şekilde sınıflandırılmasının önemini vurgular.
- Koordinasyon: Fayol, koordinasyonun önemini vurgular ve koordinasyonun organizasyonun verimliliğini arttırdığını belirtir.
- İletişim: Fayol, iletişimin önemini vurgular ve organizasyonun işleyişinde etkili bir iletişim ağının kurulmasını önerir.
- Fayol'un 14. prensibi: Fayol, organizasyonun yapısının doğru bir şekilde düzenlenmesinin önemini vurgular ve organizasyonun yapısının işleyişini optimize etmeyi hedefler.
Bu Makaleyi Oy Ver!